Αρχαίοτητες Κύθνου

Αρχαιότητες Κύθνου

 

Η Κύθνος παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον αλλά πολλές γνωστές αρχαιολογικές θέσεις δεν έχουν ακόμη ερευνηθεί ανασκαφικά.

Ο Μαρουλάς, στη ΒΑ ακτή του νησιού, κοντά στα Λουτρά, ήταν η παλαιότερη εγκατάσταση των Κυκλάδων.

Η θέση χρονολογείται στη Μεσολιθική περίοδο (8500-6500 π.Χ.). Οι ανασκαφές έφεραν στο φως λείψανα κυκλικών κατασκευών που πιθανώς είχαν χρησιμοποιηθεί ως χώροι διαμονής καθώς και λίγες ταφές.

Η Κύθνος διαδραμάτισε όπως φαίνεται σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της πρώιμης μεταλλουργίας κατά την εποχή του Χαλκού.

Μια σημαντική θέση της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (3 η χιλιετία π.Χ.) ερευνήθηκε στη θέση Σκουριές, στη ΒΑ απόκρημνη ακτή του νησιού.

Οι εγκαταστάσεις των ιστορικών χρόνων είναι αρκετές.

Ξεχωρίζουν αρκετοί πύργοι κυκλικού και ορθογώνιου σχήματος των όψιμων κλασικών χρόνων.

Η οχυρωμένη ακρόπολη στο Βόρειο απόκρημνο άκρο του νησιού στα Βυζαντινά χρόνια και επί Λατινοκρατίας, αλλά όπως φαίνεται ήταν ήδη κατοικημένη από την προϊστορική εποχή.

Αντίθετα, μια ακόμη οχυρωμένη ακρόπολη του νησιού, στη ΒΔ ακτή το νησιού, ο Κάστελλας, που βρίσκεται στη ΝΔ ακτή, φαίνεται ότι ιδρύθηκε κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους αλλά εγκαταλείφθηκε στο τέλος της αρχαϊκής περιόδου.

Η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού, στη ΒΔ ακτή του νησιού, η ομώνυμη σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές Κύθνος ονομάζεται σήμερα Βρυόκαστρο. Οι επιφανειακές έρευνες έφεραν στο φως πλούσια ευρήματα και κατανοήθηκε σε μεγάλο βαθμό η πολεοδομία και η οικιστική οργάνωση της πόλης, η οποία, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα, κατοικήθηκε αδιάκοπα από το 10ο π.Χ. έως και τον 7ο μ. Χ. αι. Ανάμεσα στα ευρήματα σημαντική θέση κατέχουν οι επιγραφές, τα θραύσματα αρχαϊκών πίθων με ανάγλυφη διακόσμηση και η αττική κεραμική των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων.

Με βάση τα επιφανειακά ευρήματα, η εγκατάλειψη της πόλης τοποθετείται στον 7ο μ.Χ. αι.

Η πόλη περιβάλλεται από ισχυρά τείχη. Στην κορυφή της ακροπόλεως δεσπόζουσα θέση κατέχει ένα σημαντικό ιερό, που όπως δείχνουν τα επιφανειακά ευρήματα ήταν σε χρήση από τον 8ο π.Χ. αι. έως και τον 1ο μ.Χ. αι.

Το πλήθος κα το είδος των ευρημάτων, καθώς και επιγραφές που βρέθηκαν παλαιότερα στην Ελευσίνα, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ιερό ήταν αφιερωμένο στη λατρεία της Δήμητρας. Σε χαμηλότερο επίπεδο, στο μακρόστενο πλάτωμα που σχηματίζεται κατά μήκος της κορυφογραμμής, σώζονται δυο μνημειώδη ορθογώνια οικοδομήματα.  Από την τοιχοποιία τα δύο κτίρια μπορούν να χρονολογηθούν στον 4ο ή στον 3ο π.Χ. αι.

Η υπόθεση ότι τα δύο οικοδομήματα είχαν λατρευτικό προορισμό στηρίζεται, μεταξύ άλλων, σε αναθηματική επιγραφή που βρέθηκε εντοιχισμένη σε γειτονικό κελί («Σαμοθρακίων Θεών»), καθώς και σε θραύσμα μαρμάρινου γλυπτού που ίσως ανήκει σε λατρευτικό άγαλμα, ενδεχομένως της Αφροδίτης.

Ένα ακόμη ιερό βρίσκεται στο Βορειότερο άκρο του ίδιου πλατώματος. Κατά την ανασκαφή (2002-2006), μέσα στο στρώμα καταστροφής και εγκατάλειψης που κάλυπτε το ναό και τον περιβάλλοντα χώρο βρέθηκαν πολυάριθμα αφιερώματα, χρονολογούμενα από τους αρχαϊκούς έως και τους ελληνιστικούς χρόνους.

Βόρεια των δύο μακρόστενων βωμών αποκαλύφτηκε ο ναός, που πιθανώς οικοδομήθηκε στα πρώιμα αρχαϊκά χρόνια (7ος αι. π.Χ.). Το «άδυτο» βρέθηκε αδιατάρακτο, με τα πολυάριθμά αναθήματα ακόμη στη θέση τους. Πρόκειται για πολύτιμα ως επί το πλείστον αφιερώματα χρονολογούμενα κυρίως στους αρχαϊκούς χρόνους.

Η ταυτότητα της λατρευόμενης θεότητας παραμένει αβέβαιη. Τόσο ο πλούτος όσο και οι ποικίλες και εξωτικές προελεύσεις των ευρημάτων οδηγούν στην αναθεώρηση της εικόνας σχετικής φτώχειας που είχαμε σχηματίσει για την αρχαία Κύθνο, η οποία, έως και τώρα, προέκυπτε από τις λιγοστές διαθέσιμες φιλολογικές και επιγραφικές μαρτυρίες.

Το εύρημα της Κύθνου θα οδηγήσει αδιαμφισβήτητα στην καλύτερη κατανόηση της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και των λατρευτικών και τελετουργικών συνηθειών κατά την αρχαιότητα.

Τα τελευταία χρόνια (2009-2013) ανασκάφτηκε εκεί κοντά ένα μεγάλο διώροφο οικοδόμημα της Ελληνιστικής περιόδου (3ος – 1ος αι. π.Χ.).

Πρόκειται αναμφίβολα για δημόσιο κτίριο και με βάση την αρχιτεκτονική μορφή του και τα ευρήματα θα ήταν δυνατόν να ταυτιστεί με το Πρυτανείο της αρχαίας πόλης.

Παράλληλα, από το 2005 έως και το 2011, πραγματοποιήθηκε υπoβρύχια ανασκαφή στον όρμο του Μανδρακίου, το αρχαίο δηλαδή λιμάνι του Βρυοκάστρου.

Οι ενάλιες αυτές έρευνες οδήγησαν στην ανακάυψη και αποτύπωση όλων των κτισμάτων που σχετίζονται με το εν μέρει καταβυθισμένο αρχαίο λιμάνι. Παράλληλα, συλλέχτηκαν πολυάριθμα ευρήματα από τους κλασσικούς έως και του υστερορωμαϊκους. Ξεχωρίζουν μαρμάρινα γλυπτά της ρωμαϊκης περιόδου, ένας θωρακοφόρος της εποχής του Αυγούστου και μια στήλη κοσμητή (?) του 2ου μ.Χ. σε ύστερη κατασκευή, ίσως τμήμα της παράκτιας οχύρωσης.

 

Α.Μαζαράκης Αινιαν –  Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας

Υπεύθυνος Ανασκαφής Κύθνου

Αρχαιότητες Κύθνου

Αρχαιότητες Κύθνου 2


it's only fair to share...Share on Facebook
Facebook
Tweet about this on Twitter
Twitter
Share on LinkedIn
Linkedin
Pin on Pinterest
Pinterest
Share on Tumblr
Tumblr