Παραδοσιακοί Οικισμοί Κύθνος
Παναγιά Κανάλα
Η Παναγιά η Κανάλα, στον ομώνυμο παραλιακό οικισμό στις Κύθνου, βρίσκεται στο νοτιανατολικού τμήμα του νησιού και είναι από τους σημαντικότερους χώρους προσκυνήματος στις Κυκλάδες, καθώς θεωρείται θαυματουργή.
Η εικόνα της Παναγίας, όπως λέει η παράδοση, βρέθηκε από τους ψαράδες στο στενό – κανάλι – ανάμεσα στην Κύθνο και τη Σέριφο. Γι’ αυτό ονομάστηκε και Παναγία Κανάλα.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικό έργο της Κρητικής Σχολής, που αγιογραφήθηκε από τον ιερέα Εμμανουήλ Σκορδίλη το 1575. Η εικόνα φιλοξενείται σήμερα σε ένα μεγάλο ναό που χτίστηκε το 1869.
Κάθε Δεκαπενταύγουστο στην Παναγιά Κανάλα γίνεται μεγάλο πανηγύρι με την περιφορά, αλλά και την αναπαράσταση της εύρεσης της εικόνας της Παναγίας.
Γύρω από την εκκλησία, στη μοναδική πευκόφυτη περιοχή του νησιού, έχει αναπτυχθεί ένας οικισμός που διαθέτει εστιατόρια, καφετέριες και ενοικιαζόμενα δωμάτια, ενώ απλώνονται οι κόλποι της Μεγάλη Άμμου, το Αμμουδάκι και οι Αντώνηδες
ΔΡΥΟΠΙΔΑ
Η Δρυοπίδα, με παραδοσιακά κεραμοσκεπή σπίτια εξαίρετης αρχιτεκτονικής, παλαιές εκκλησίες, όμορφες μικρές πλατείες, γραφικά σοκάκια και καμάρες που γοητεύουν τον επισκέπτη, οφείλει την ονομασία της στους Δρύοπες, τους πρώτους σύμφωνα με την παράδοση κατοίκους του νησιού.
Το Χωριό ή Σύλλακας κατά τους ντόπιους, χτισμένο ανάμεσα σε λόφους και αθέατο από τη θάλασσα, έχει μακρά παράδοση στην κεραμική τέχνη. Η Δρυοπίδα απέχει 7χλμ από τη Χώρα. Στη Δρυοπίδα μπορείτε να δείτε το Βυζαντινό Μουσείο με ευαγγέλια, εικόνες και σταυρούς 18ου αι. με απεικονίσεις της ζωής του Χριστού και ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο, το Λαογραφικό Μουσείο με παραδοσιακές φορεσιές, οικιακά σκεύη, παλαιά έπιπλα, κεντήματα, υφαντά, το Μνημείο πεσόντων και το Σπήλαιο Καταφύκι με πλούσιο διάκοσμο από σταλακτίτες.
– Η εκκλησία του Αγ. Μηνά
Η εκκλησία του Αγ. Μηνά δεσπόζει στη Δρυοπίδα. Αξίζει να την επισκεφθείτε και να θαυμάσετε το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο της, τον μοναδικής λαϊκής τέχνης δεσποτικό θρόνο, καθώς και τον θαυμάσιο επιτάφιό της.
ΣΠΗΛΑΙΟ ΚΑΤΑΦΥΚΙ
Το σπήλαιο Καταφύκι είναι ένα από τα σημαντικότερα και πλέον εντυπωσιακά αξιοθέατα του νησιού, που συνδυάζει με μοναδικό τρόπο το φυσικό με το ανθρωπογενές στοιχείο.
Βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, στο νότιο άκρο του παραδοσιακού οικισμού της Δρυοπίδας, στη θέση Φυρές.
Πρόκειται για έναν υπόγειο χώρο, σε υψόμετρο 190 μέτρων από το επίπεδο της θάλασσας, ο οποίος συγκροτείται από μεγάλο φυσικό σπήλαιο, αλλά και τεχνητές στοές μεταλλείου.
Το τμήμα του που είναι σήμερα επισκέψιμο, έχει μήκος 180 μέτρα και συνολικό εμβαδόν 4.000 τ.μ. περίπου.
Ο επισκέπτης μπορεί να φτάσει ως εκεί εύκολα, μέσα από τα γραφικά σοκάκια της Δρυοπίδας.
Το Καταφύκι χρησιμοποιείτο διαχρονικά από τους κάτοικους του χωριού ως καταφύγιο (όπως μαρτυρά και η ονομασία του «Καταφύγι», «Καταφύκι»), αλλά και ως χώρος συνάθροισης και γλεντιού. Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι ανήμερα τη Λαμπρή οι Δρυοπιδείς συνήθιζαν να μαζεύονται και να γιορτάζουν μέσα στο σπήλαιο. Από τα τέλη του 19ου έως τα μέσα του 20ου αιώνα, στο πλαίσιο της πρώιμης εκβιμηχάνισης των νησιών του Αιγαίου, λειτούργησε ως μεταλλείο εξόρυξης σιδήρου, αποτελώντας τμήμα της ευρύτερης περιοχής μεταλλείων σιδήρου του νησιού.
Σήμερα, οι φυσικές αίθουσες του σπηλαίου με τον σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο συμπληρώνονται από μεταλλευτικές στοές και φρέατα, καθώς και διάσπαρτο εξοπλισμό (εργαλεία, βαγονέτα κλπ.) που άφησε η ανθρώπινη παρέμβαση. Έργα και μελέτες για την περαιτέρω ανάπλαση και ανάδειξη του γοητευικού και ιδιαίτερου αυτού χώρου, βρίσκονται σε εξέλιξη.
Χριστιάνα Βελουδάκη
Χώρα
Η Χώρα ή Μεσαριά πρωτεύουσα της Κύθνου, είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά ενός λόφου. Απέχει 8 χλμ.
Από τον Μέριχα, το λιμάνι του νησιού. Κτίστηκε τον 17ο αιώνα και από τότε κατοικείται συνεχώς. Η Χώρα Κύθνου διαθέτει έντονο κυκλαδίτικό χρώμα και αυθεντική νησιώτική ατμόσφαιρα που γοητεύουν κάθε επισκέπτη.
Μικρές πλατείες και γραφικά πλακόστρωτα δρομάκια με παραδοσιακά εστιατόρια, καφέ, μπαρ, ζαχαροπλαστεία και εμπορικά καταστήματα, κάτασπρα σπίτια με χρωματιστές πόρτες και παράθυρα, σκαλιά, καμάρες και στεγάδια, εκκλησίες και ανεμόμυλοι συνθέτουν ένα θαυμάσιο οικιστικό σύνολο.
Αξίζει να επισκεφτείτε το Λαογραφικό Μουσείο, που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του συλλόγου νεολαίας από δωρεές των κατοίκων του χωριού και τις αξιόλογες εκκλησίες της Χώρας, που διακρίνονται για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους και τον πλούσιο εσωτερικό τους διάκοσμο.
– Η Παναγία του Νίκους
Σε μικρή απόσταση έξω από τη Χώρα, την πρωτεύουσα του νησιού, βρίσκεται το Μοναστήρι της Παναγιάς του Νίκους. Το μοναστήρι πήρε το όνομά του από τη βυζαντινή Παναγία «Νικοποιός» και είναι χτισμένο, όπως και άλλες εκκλησίες του νησιού, πάνω σε ερείπια αρχαίων ναών.
Σήμερα διατηρείται μόνο το καθολικό της μονής, που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, λίγο πριν το 1821, στέγασε τη μεγάλη Σχολή υπό τον Ελληνοδιδάσκαλο Μακάριο.
Ένας θρύλος που συνοδεύει την Παναγία του Νίκους είναι ότι εδώ είχε μεταφερθεί στα χρόνια της Αλώσεως, από την Κωνσταντινούπολη η περίφημη εικόνα της Παναγίας Νικοποιού, και ότι από εδώ την «πήραν» οι Ενετοί κατακτητές για να την τοποθετήσουν στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα.
– Η εκκλησία του Αγ. Σάββατο
Η εκκλησία του Αγ. Σάββα βρίσκεται στη Χώρα. Πριν περάσετε την είσοδο, παρατηρήστε την επιγραφή πάνω από την πόρτα, στην οποία αναγράφεται η χρονολογία που κτίστηκε (1613) και αποτυπώνεται το οικόσημο του Α. Γοζαδίνου.
Στη βορειοανατολική πλευρά της Χώρας θα δείτε το Αιολικό Πάρκο, στο οποίο παράγεται ηλεκτρική ενέργεια από τη δύναμη του ανέμου. Είναι ο πρώτος αιολικός σταθμός που λειτούργησε στην Ευρώπη. Ξεκινώντας από τη Χώρα μπορείτε να επισκεφτείτε τα Λουτρά (επίνειο της Χώρας) και βεβαίως όλες τις κοντινές παραλίες, όπως τα Ποτάμια, Άγιος Σώστης, Σχινάρι, Άγιος Στέφανος και άλλες.
ΜΕΡΙΧΑΣ
Το λιμάνι του Μέριχα βρίσκεται στα δυτικά του νησιού σ’ ένα γραφικό κόλπο με καθαρά νερά κατάλληλα για ψάρεμα και κολύμπι.
Ο Μέριχας διαθέτει μαρίνα σκαφών για τουριστικά σκάφη, ιστιοπλοϊκά, φουσκωτά, προσφέροντας τους πλήρη ανεφοδιασμό (νερό, καύσιμα). Στο Μέριχα βρίσκεται η αφετηρία των λεωφορείων (Χώρα-Λουτρά & Δρυοπίδα-Κανάλα), η πιάτσα των ταξί, τα γραφεία ενοικίασης αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών, τα πρακτορεία των πλοίων και τα σκάφη που κάνουν περιηγήσεις στις παραλίες του νησιού.
Στο Μέριχα θα βρείτε εστιατόρια, ψαροταβέρνες, καφετέριες, μπαράκια, αλλά και κλάμπ, όλα έτοιμα να σας υποδεχτούν για να διασκεδάσετε πίνοντας και χορεύοντας μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.
ΛΟΥΤΡΑ
Ο παραθαλάσσιος οικισμός Λουτρά απέχει 5 χλμ. Από τη Χώρα. Παρ’ όλη τη σημαντική τουριστική υποδομή, η περιοχή διατηρεί την παραδοσιακή της ταυτότητα ενώ διαθέτει ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία. Ο γραφικός οικισμός είναι κτισμένος γύρω από τους όρμους των Λουτρών, της Αγίας Ειρήνης, του Σχιναρίου και του Μαρουλά. Θα κολυμπήσετε στις ομώνυμες παραλίες. Τα Λουτρά διαθέτουν μαρίνα σκαφών για τουριστικά σκάφη, ιστιοπλοϊκα, φουσκωτά, προσφέροντας τους πλήρη ανεφοδιασμό (νερό, καύσιμα). Στη θέση του οικισμού των Λουτρών βρισκόταν η μεσαιωνική πρωτεύουσα της Κύθνου. Στην περιοχή Κεφαλόκαστρου θα δείτε τα ερείπια του κάστρου της Ωριάς. Αξίζει να το επισκεφθείτε και να δείτε τα ερειπωμένα σπίτια και τις εκκλησίες της περιόδου εκείνης, καθώς και να θαυμάσετε την υπέροχη φύση. Η ομορφιά της άγριας φύσης θα σας μαγέψει.
